Vanuit een calamiteit samen sterker worden
Douwe Kooistra, Christien Beiboer, Noortje Schwandt en Robin Plaat
‘’Van je zwakte kan je ook je kracht maken. Het komt voort uit een calamiteit, maar we zijn er wel sterker van geworden. Je moet het wel echt samen doen.''
Calamiteiten zijn vervelende situaties, maar komen helaas voor. Hierbij is het ontzettend belangrijk dat er adequaat en universeel gehandeld wordt. Crew Resource Management (CRM)-trainingen kunnen hierbij helpen. Wat spreek je bijvoorbeeld af over bereikbaarheid van artsen? Welke materialen worden gebruikt en waar kan je die vinden? En hoe ga je op dat moment om met de patiënt en de familie? Douwe Kooistra (oncologieverpleegkundige), Christien Beiboer (kwaliteitsfunctionaris snijdende vakken/ verpleegkundig onderzoeker), Noortje Schwandt (KNO-arts hoofd-hals oncoloog) en Robin Plaat (KNO-arts hoofd-hals oncoloog) zochten uit hoe er meer scholing kon worden gegeven op hoofd-hals gebied, om zo onzekerheden bij KNO-artsen, hoofd-hals oncologen en verpleegkundigen bij calamiteiten weg te nemen.
CRM-trainingen
Een CRM-training is het zo realistisch mogelijk nabootsen van een situatie die op de afdeling kan voorkomen. In zo’n casus wordt er geoefend hoe je moet reageren, handelen en wat er eventueel verbeterd kan worden. Denk hierbij aan het verbeteren van de communicatie tussen verpleegkundigen en artsen. Zo wordt er met z’n allen meer zelfvertrouwen binnen de afdeling gecreëerd.
Op de KNO afdeling ontstaan soms acute situaties. Omdat een spoedsituatie niet vaak voorkomt, zijn de verpleegkundigen op de afdeling er niet mee vertrouwd. Gelukkig komt het weinig voor, maar dit betekent wel dat het enorm spannend is als het gebeurd. Daarom wordt er bij het organiseren van de CRM-training gekeken waar behoefte aan is. Daaruit wordt een scenario bedacht en geoefend. De spoedeisende hulp (SEH) werkt al een tijdje met CRM-trainingen en daar is veel inspiratie uit gehaald. In 2022 hebben alle KNO-artsen en verpleegkundigen een CRM-training gevolgd. Deze CRM-training hebben Douwe, Christien, Noortje en Robin zelf opgezet. Vanaf maart 2023 worden alle verpleegkundigen van afdeling T en alle KNO-artsen twee keer per jaar getraind. Om iedereen de kans te geven aan de training mee te doen, worden er per keer meerdere sessies gepland.
Om de trainingen professioneler aan te pakken, is er een kernteam opgezet. Deze mensen zijn CRM-geschoold. Robin: ‘’In januari zijn we met een groepje naar Groningen gegaan voor de CRM-scholing. Onze eigen training week grappig genoeg weinig af van de daadwerkelijke CRM-training die we in Groningen hebben geleerd.’’ Noortje: ‘’We hebben nu twee CRM-trainingen gehad. Eén vanuit onszelf en de ander nadat we de scholing in het UMCG doorlopen hebben. We merken nu al wat voor effect zo’n training heeft. Vanuit deze basis proberen we elke sessie professioneler en realistischer te maken.’’
Goede communicatie
Bij CRM-trainingen gaat het om bewustwording. Daarbij speelt communicatie een belangrijke rol. Hoe handel je tijdens een spoedsituatie? Wanneer bel je een dokter? Wat zeg je aan de telefoon? Hoe maak je duidelijk dat het om een spoedsituatie gaat? En hoe handelt vervolgens die dokter? Christien: ‘’De boodschap moet goed bij de ontvanger aankomen. Hier zijn duidelijke afspraken over gemaakt. We merken, na deze afspraken, dat de communicatie is verbeterd.’’
Een van de spoedscenario’s bij de KNO is een patiënt met een bedreigde luchtweg. Dan heb je weinig tijd om te handelen. Iedereen moet weten waar de hulpmiddelen zijn, hoe je die hulpmiddelen gebruikt en hoe je de arts met spoed erbij betrekt. Douwe: “Er zijn bepaalde leerpunten ontstaan vanuit de calamiteit. Bereikbaarheid, communicatie, orde van de spullen. Deze punten zijn verbeterd. Voor een volgende calamiteit weten we wat we moeten doen en zijn we voorbereid.”
Noortje: ‘’Je moet goed kunnen aangeven wat je wilt, maar ook teruggekoppeld kunnen krijgen dat het gebeurd is. Dit noem je ook wel ‘closed loop communicatie’. Hier zijn we scherp op aan het trainen. Hierbij maken we ook een duidelijke rolverdeling. Dus wie doet wat en daar houden we ook aan vast, zodat iedereen in zijn eigen rol goed getraind wordt.’’
‘’Verder merken we dat aan de hand van goede communicatie de hiërarchie, die er wat ons betreft niet hoeft te zijn maar toch gevoelsmatig aanwezig is, wordt verlaagd. De verpleegkundige is net zo belangrijk als de arts in het hele proces en doordat deze drempel lager wordt, merk je ook dat mensen elkaar sneller en makkelijker durven aan te spreken.''
Samen sterker
Tijdens deze trainingen werken de deelnemers nauw samen. Op deze manier krijgt men een kijkje in de keuken bij de ander. Doordat de artsen en verpleegkundigen samen de training volgen en er duidelijke afspraken worden gemaakt, heeft het de onderlinge band versterkt. Dit is erg waardevol.
Tijdens een scenariotraining wordt het hele team betrokken. Dit heeft veel opgeleverd. Douwe: ‘’Van je zwakte kan je ook je kracht maken. Het komt voort uit een calamiteit, maar we zijn er wel sterker van geworden. Je moet het wel echt samen doen. Het kan niet zonder KNO-artsen en zij kunnen het niet zonder verpleegkundigen. We hebben prettig samengewerkt. Alles kon en niks was te veel.’’ ‘’Het werkt vanuit twee kanten een stuk prettiger als je elkaar veel beter kent en het gezamenlijk doet.’’ Vult Noortje aan.
Zelfverzekerder op de werkvloer
De CRM-trainingen hebben stress tijdens een spoedsituatie verlaagd onder de medewerkers. Nadat er een acute situatie plaatsvond na de CRM-trainingen, kwam er vanuit verschillende hoeken het geluid dat iedereen een goed gevoel had achteraf. Christien: “Dat er gehandeld moet worden vanuit een calamiteit is natuurlijk verschrikkelijk, maar we hebben wel met z’n allen gekeken hoe we hier een positieve draai aan kunnen geven.” Er zijn ook meer spullen op de afdeling. Bijvoorbeeld een luchtwegkar, waarin je alle spullen vindt die je nodig hebt voor KNO-calamiteiten. Binnenkort wordt er een pilot gedraaid met vaste uitzuigapparatuur op de patiëntenkamers en komt er een flexibele scoop op de afdeling. Zo wordt ervoor gezorgd dat iedereen met het gewenste materiaal kan werken om zo tijd te besparen en calamiteiten te voorkomen. “
Meer lezen van MCL vertelt?
Bekijk meer verhalen over afdelingen, mensen, zorg, keuzes, meedoen en geluk op deze pagina.
MCL als topklinisch opleidingsziekenhuis
MCL is een topklinisch opleidingsziekenhuis en behoort sinds 2003 tot de vereniging Samenwerkende Topklinische opleidingsZiekenhuizen (STZ). Dit betekent dat ons ziekenhuis voldoet aan verschillende eisen die voornamelijk te maken hebben met de kwaliteit van het onderwijs, (medische) opleidingen en wetenschappelijk onderzoek. Het lidmaatschap betekent een erkenning voor de energie die het MCL heeft gestoken in de specialistische opleidingen. De vereniging STZ bestaat uit zesentwintig grote opleidingsziekenhuizen in Nederland die hooggespecialiseerde medische zorg verlenen, wetenschappelijk onderzoek doen en vele artsen, verpleegkundigen en andere zorgprofessionals opleiden. Meer weten? Zie deze pagina.