Tropenarts: met brede blik naar gezondheidszorg
Jelle Stekelenburg en Ronald Boontje
Met een brede blik, ga je begrijpen dat er meer voor nodig is om te zorgen dat mensen gezond kunnen zijn.
De tijd dat tropenartsen zich hoofdzakelijk bezighielden met het bestrijden van tropische ziektes, is voorbij. Door het vele verkeer van goederen en mensen wereldwijd en de , komen sommige van deze ziektes nu ook in Nederland voor. Daarnaast zijn we een multicultureel land. Des te belangrijker dat artsen leren omgaan met taal, cultuurbarrières en verschillende visies op en overtuigingen ten aanzien van ziekte en gezondheid. Dat vraagt dus om een bredere blik op gezondheidszorg.
Gynaecoloog Jelle Stekelenburg is één van de specialisten van MCL die actief is binnen de opleiding Arts Internationale Gezondheidszorg en Tropengeneeskunde (AIGT). Collega, kinderarts en neonatoloog Ronald Boontje, stond hem hier tot voor kort in bij. In december 2023 ging hij met pensioen. Ronald: “Toen ik geneeskunde ging studeren, wilde ik tropenarts worden. Ik koos uiteindelijk voor kindergeneeskunde, met de gedachte dat ik dan alsnog naar de tropen zou kunnen.” Zo kwam hij uiteindelijk terecht in Tanzania, waar hij drie jaar als kinderarts werkte. Jelle deed in het kader van de opleiding tot tropenarts een jaar chirurgie en aansluitend een jaar verloskunde. Daarna volgde hij een cursus van vier maanden aan het Tropeninstituut (KIT) in Amsterdam. “Vervolgens heb ik als tropenarts ruim vier jaar in Zambia gewerkt.”
MCL erkende opleidingsinstelling voor AIGT’s in opleiding
Binnen de opleiding tot AIGT kun je kiezen voor heelkunde-gynaecologie of kindergeneeskunde-gynaecologie. Vast onderdeel is een stage van zes maanden in het buitenland bij een lokaal ziekenhuis. De eerste twee onderdelen van de opleiding vinden plaats in een klinische setting in Nederland. MCL is één van de landelijk erkende opleidingsinstellingen waar AIGT’s in opleiding in het ziekenhuis begeleid worden door specialisten.
Focus op preventie
In Zambia begon Jelle ook met het doen van onderzoek, wat uitmondde in een promotieonderzoek. Hij promoveerde in 2004 en is als hoogleraar verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen met als expertise: internationale aspecten van reproductieve gezondheidszorg, in het bijzonder veilig moederschap. Jelle: “Ik begeleid PhD-kandidaten tijdens hun promotieonderzoek.” Twee van die kandidaten zaten in Ghana. “Het gewaad op de foto is een afscheidscadeau dat ik van hen kreeg.” Zijn drijfveer om AIGT’s in opleiding te begeleiden, komt overeen met die van Ronald. “We proberen ze een bredere kijk op de wereld te geven en daarmee op gezondheid en ziekte. Dat doen we onder meer door focus te leggen op preventie en niet alleen op genezing en herstel. Veel artsen zijn gefixeerd op de oorzaak van een ziekte en het genezen ervan. AIGT’s leren meer oog en begrip te krijgen voor de context waarin mensen leven, wonen en werken.” Hij doelt daarmee op de niet-medische omstandigheden in lage lonenlanden. “Als je met een brede blik kijkt, ga je begrijpen dat er meer voor nodig is om te zorgen dat mensen gezond kunnen zijn. Dat je soms juist meer moet investeren in onderwijs, landbouw of andere sectoren dan in gezondheidszorg.”
Sociale achtergrond van mensen
AIGT’s lopen tijdens hun stage bij MCL mee op de afdelingen algemene kindergeneeskunde en gynaecologie. Ronald: “Jelle en ik geven er vanuit onze vakgebieden een accent aan door bepaalde ‘tropische situaties’ te schetsen. Driekwart van de diagnoses die we hier stellen, overlapt met de tropengeneeskunde. Dat heeft voor een groot deel te maken met de migratieproblematiek. Dé reden waarom we AIGT’s meer inzicht willen geven in de sociale achtergrond van mensen. Zodat ze kunnen leren zich hierin te verplaatsen. Vanuit empathie ga je als arts ook anders handelen.”
Andere visie op migratie
Jelle vertelt dat het tijdens zijn colleges en wanneer hij studenten begeleidt, vaak gaat over de enorme verschillen in zorg tussen landen. Bijvoorbeeld tussen Nederland en Tanzania. “Maar het is belangrijk om te weten dat die verschillen ook bínnen landen erg groot zijn. En dat geldt zowel voor Tanzania als Nederland. Ook in Tanzania zijn groepen die heel rijk zijn, die toegang hebben tot gezondheidszorg en allerlei behandelingen die wij hier in Nederland kunnen krijgen.” Ronald: “De wereld wordt steeds groter, maar rechtvaardig is het nog steeds niet. Daarom wil ik jonge mensen meegeven dat veel afhangt van waar je wiegje stond. Ben je hier geboren, dan heb je in zekere zin een voorsprong. Tegelijkertijd hebben we allemaal dezelfde universele behoeftes. Dat inzicht geeft wellicht ook een andere visie op migratie.”
Kennis en ervaring overdragen
Volgens Ronald is Jelle ‘buitengewoon gepassioneerd’ over zijn werk. “Als je zo gedreven bent, luisteren mensen echt naar je. Vanuit die positie kun je veel betekenis hebben. Zeker voor de doelgroep waar hij zich op richt: zwangere vrouwen, pasgeborenen en moeders. Ik heb vooral geprobeerd mijn kennis en ervaring als kinderarts en voormalig tropenarts door te geven.” Ook voor Ronald is tropengeneeskunde altijd een passie geweest. “Best lastig om dit los te laten nu ik gepensioneerd ben.” Jelle steekt hem een hart onder de riem: “We mogen best trots zijn op wat we de afgelopen jaren hebben gedaan binnen de opleiding tot AIGT. Het is mooi dat we onze kennis en ervaring kunnen overdragen aan jonge artsen en dat zij hiermee verdergaan.”
Meer lezen van MCL vertelt?
Bekijk meer verhalen over afdelingen, mensen, zorg, keuzes, meedoen en geluk op deze pagina.
MCL als topklinisch opleidingsziekenhuis
MCL is een topklinisch opleidingsziekenhuis en behoort sinds 2003 tot de vereniging Samenwerkende Topklinische opleidingsZiekenhuizen (STZ). Dit betekent dat ons ziekenhuis voldoet aan verschillende eisen die voornamelijk te maken hebben met de kwaliteit van het onderwijs, (medische) opleidingen en wetenschappelijk onderzoek. Het lidmaatschap betekent een erkenning voor de energie die het MCL heeft gestoken in de specialistische opleidingen. De vereniging STZ bestaat uit zesentwintig grote opleidingsziekenhuizen in Nederland die hooggespecialiseerde medische zorg verlenen, wetenschappelijk onderzoek doen en vele artsen, verpleegkundigen en andere zorgprofessionals opleiden. Meer weten? Zie deze pagina.