Na de val - Zorgpad voor kwetsbare ouderen met heupfractuur

Met de multidisciplinaire aanpak van kwetsbare ouderen met een heupfractuur boekt MCL goede resultaten. Patiënten herstellen sneller en beter dan gemiddeld, waarbij in Friesland ook nog eens sprake is van patiënten die aantoonbaar zieker zijn dan elders in Nederland.

Traumachirurg Arvid Munzebrock, orthopedisch chirurg Pax Willemse en klinisch geriater Peter van Walderveen zijn trots op het zorgpad dat samen met alle betrokken specialismen in het MCL is ontwikkeld. Allerlei vakoverstijgende disciplines werken nauw met elkaar samen om de best mogelijke behandeling te bieden van operatie tot herstel thuis.

De ‘heupstraat’, zoals het zorgpad ook wel wordt genoemd, werkt inmiddels als een soepel geolied proces. In 2020 zijn 361 kwetsbare ouderen geholpen, in 2012 waren dat er nog 250. ‘‘Dit worden er nog veel meer door de vergrijzing. Het aantal kwetsbare ouderen groeit en daarmee ook het aantal valincidenten.’’

De brede aanpak van de heupstraat is volgens Munzebrock niet direct bedoeld voor de fitte babyboomer die op een Waddeneiland voor het eerst op een e-bike stapt, te hard het duin afrijdt en dan in het rulle zand in de bocht onderuit gaat en een heup breekt. Deze fitte patiënt wordt ‘gewoon’ geopereerd en kan snel naar huis om daar verder te revalideren en herstellen. De aandacht van het team gaat extra uit naar kwetsbare ouderen die niet ‘zomaar’ vallen. Ze vallen, omdat er meer aan de hand is.     

Het begint al bij binnenkomst van de patiënt met een heupbreuk. Hij of zij gaat niet gelijk dezelfde avond nog de operatietafel op, maar pas de volgende ochtend vroeg als eerste. Wel wordt er een ‘block’ gezet, pijnstilling van de kapotte heup zodat de patiënt goed de nacht in kan en kan worden voorbereid op de operatie. Daarbij wordt ook de klinisch geriater ingeschakeld.

‘‘Ik ben minder geïnteresseerd in de breuk zelf of de operatie, wel in de oorzaak van de val. Hoe kan het dat iemand die al twintig jaar over dezelfde drempel stapt daar ineens over struikelt. Dan is er vaak meer aan de hand, onderliggende ziektes, gebruik van veel verschillende medicijnen, dementie of wat dan ook. Dat wil ik weten om te voorkomen dat de patiënt naar huis gaat, twee weken later weer valt en de andere heup breekt.’’

Munzebrock hielp onlangs een op straat gevallen oudere vrouw en bracht haar thuis. ‘‘Een woonkamer vol met kleedjes. Wel twintig die op verschillende plekken opkrullen. Dan weet je dat vandaag of morgen de vrouw of haar man valt en een heup breekt. Of mensen hebben katten waar ze over kunnen struikelen.’’

Als het nodig is wordt ook de hulp van een cardioloog of een apotheker ingeroepen. De conditie van de patiënt wordt in kaart gebracht en de avond voor de operatie krijgt hij of zij eiwitrijk voedsel en kan ook iets worden gedaan aan zaken als bloedarmoede. Allemaal stappen die ervoor zorgen dat een patiënt zo goed mogelijk de operatie ingaat wat weer direct bijdraagt aan een beter herstel.

Door niet gelijk te opereren, maar de volgende dag, wordt volgens Munzebrock en Willemse het dag- en nachtritme van de patiënt zo weinig mogelijk verstoord. Ook dat bevordert het herstel. Na de operatie gaat de patiënt naar de afdeling en wordt gestimuleerd om dezelfde dag nog uit bed te komen en zijn heup te belasten. Dat kan ook omdat de patiënt al zo vroeg in de morgen is geopereerd.

Munzebrock: ‘‘Vanaf het moment dat heup is geopereerd en een pin is geplaatst of een prothese kan deze voluit worden belast. Dat is voor patiënten even wennen. Die zijn in het begin wat angstig, maar ze kunnen er volledig op staan. Dat is ook wat we willen, snel weer bewegen. Dat bevordert het herstel.’’

Daartoe zijn er goede voorzieningen op de afdeling, aldus Willemse. ‘‘We zijn heel blij met de huiskamer waar de mensen naar toe kunnen lopen, eten en drinken. Ze kunnen er fietsen, met behulp van labyrintfietsen. De hele wereld over als ze willen.’’

Binnen het multidisciplinaire team werken ook specialisten ouderenzorg, fysiotherapeuten en bijvoorbeeld een revalidatiearts van Noorderbreedte. Als het kan, gaan patiënten daar zo snel mogelijk naar toe om te revalideren. Die omgeving is prettiger en heilzamer dan het ziekenhuis waar toch vaak sprake is van meer hectiek.

Alleen de financiering gooit de laatste tijd roet in het eten. Hierdoor wordt er niet langer zeven dagen per week fysiotherapie gegeven bij Noorderbreedte. En ook is het lastig om, wanneer de patiënt eerst naar Noorderbreedte gaat, later nog goede revalidatiezorg voor hem of haar te organiseren.

Willemse is hier niet blij mee. ‘‘We zijn erin geslaagd door de goede multidisciplinaire zorg het aantal ligdagen na een heupfractuur terug te brengen van acht naar vijf. Daar scoren we ook landelijk heel goed mee. Alleen lopen de ligdagen weer op. De wijze van financieren voorkomt dat patiënten snel doorstromen en ze hier langer liggen dan nodig. Het zijn bedden die we anders voor andere patiënten kunnen gebruiken.’’

Ondanks het feit dat ‘het systeem’ soms in de weg zit om de goede resultaten ook te kunnen verzilveren, gaan de artsen enthousiast door met het zorgpad. ‘‘Dit is een heel mooi voorbeeld hoe je door samen te werken over allerlei vakgroepen heen, de zorg voor de patiënt echt kunt verbeteren.’’

Bekijk meer verhalen over afdelingen, mensen, zorg, keuzes, meedoen en geluk op deze pagina.