De huidkankerepidemie: het belang van smeren, kleren, weren

Landelijk gezien is van alle diagnoses kanker ongeveer de helft huidkanker. Dermatoloog Marjolijn Haisma en haar collega-huidartsen bij het MCL hebben er dagelijks mee te maken. “We zien hier per dermatoloog zo’n tien tot twintig patiënten per dag met huidkanker.” Ze vertelt dat basaalcelcarcinoom de meest voorkomende vorm van huidkanker is. “Eén op de vijf mensen krijgt hiermee te maken.” Veel agressiever is het melanoom, dat ontstaat uit groepjes pigmentcellen die overal in de huid voorkomen. “We zien het bij zowel mannen als vrouwen”, legt Haisma uit. “Met name vanaf de leeftijdscategorie van dertig tot veertig en het neemt met de leeftijd toe. Bij kinderen is het melanoom zeldzaam.”

Helaas komt het melanoom steeds vaker voor. In Nederland worden jaarlijks meer dan vijfduizend gevallen ontdekt. Omdat het zich zo agressief ontwikkelt én kan uitzaaien, is vroegtijdige ontdekking en verwijdering belangrijk. Ben je er snel bij, dan is de prognose vaker goed. “Als het melanoom is verwijderd, keert de ziekte bij de meeste mensen nooit terug.” Haisma hamert er dan ook op alert te zijn. “Zie je een (nieuwe) moedervlek veranderen en/of krijg je klachten zoals spontaan bloeden, jeuk of pijn? Ga naar de huisarts. Als deze het niet vertrouwt, zal hij de plek zelf verwijderen of word je doorverwezen naar een dermatoloog.”

Naast het stellen van een diagnose en de behandeling van huidkanker, heeft het team van dermatologen binnen het MCL veel aandacht voor preventie. Een mooi voorbeeld hiervan is het initiatief dat zij in de zomer van 2022 opzetten. Bij de ingangen van het ziekenhuis en bij een aantal horecazaken in Leeuwarden kon je gratis zonnebrandcrème krijgen via een dispenser. “De pilot was gericht op het gebruik van zonnebrandcrème omdat dit één van de beste manieren blijft om je te beschermen tegen zonschade. Smeren verkleint namelijk de kans op het ontwikkelen van huidkanker. Met deze actie wilden we mensen hier bewuster van maken.” Haisma vertelt dat huidkanker overal op de huid kan voorkomen. “Maar in de regel ontstaat het op delen van de huid die aan zonlicht worden blootgesteld. Standaard geven wij aan patiënten daarom dit advies: smeren, kleren, weren. Willen mensen niet smeren, dan is UV-werende kleding een optie. Een ander alternatief is het vermijden van de felle zon tussen elf uur ‘s ochtends en drie uur ‘s middags. Smeer je wel? Dan de onbedekte huid elke twee uur opnieuw insmeren met minimaal SPF 30.”

Voor mensen met een verdachte moedervlek of al bewezen melanoom via de huisarts, is er de melanoompoli. Patiënten kunnen hier iedere maandag- en woensdagmorgen terecht op het speciale melanoomspreekuur. “Is iemand ‘s ochtends bij de huisarts geweest, dan kan hij of zij bijna altijd op dezelfde dag nog terecht op de (melanoom)poli van het MCL. Is er een hoge verdenking op melanoom, dan nemen we direct verdere actie. Soms kan een patiënt zelfs diezelfde dag ook terecht bij de chirurg, als een plek nog verder moet worden weggesneden of onderzoek van de lymfeklieren nodig blijkt. Alles wordt dan meteen in gang gezet. En het mooie is dat echt tijd wordt genomen voor de patiënt. We krijgen hierbij ondersteuning van een oncologieverpleegkundige. Een prettige werkwijze. Mensen zijn vaak verbaasd hoe snel ze geholpen kunnen worden.”

De dermatologen werken ook samen met andere specialismen. “Wij verwijzen onder andere door naar de oncologisch of plastisch chirurg en hoofd-halsoncologisch chirurg. Daarnaast hebben we wekelijks een multidisciplinair overleg waarin we patiënten bespreken. Daar delen we onze meningen en adviseren we elkaar. Daarna maken we een advies voor de best mogelijke behandeling. Deze wordt dan met de patiënt besproken, want hij of zij mag meebeslissen in het proces.” Samenwerken gebeurt ook met andere ziekenhuizen. Zo wordt Mohs-chirurgie - een techniek waarbij de huidkanker laagje voor laagje wordt weggehaald zodat niet onnodig veel gezonde huid wordt weggesneden - uitgevoerd in Drachten. Dat gebeurt door dermatologen van Nij Smellinghe in Drachten, het Antonius in Sneek en het MCL.”

“Of het nu gaat om een moedervlekcontrole, zonschade of mensen die al huidkanker hebben; het onderwerp bespreekbaar maken is nog wel eens lastig”, geeft Haisma toe. “We krijgen vaak te horen: nee hoor, ik lig nooit te zonnen. Maar alle buitenactiviteiten waarbij je onbeschermd de zon in gaat, tellen mee. Vraag je verder, dan blijkt dat ze bijvoorbeeld regelmatig wandelen of fietsen zonder zich in te smeren. Of dat ze als boer zijnde altijd veel buiten hebben gewerkt. Daarom bespreken we alles uitgebreid en vragen we goed door.”

Haisma benadrukt graag nog eens: hoe sneller je erbij bent, hoe beter. “Denk aan zonschadeplekken, die je kunt zien als een voorloper van huidkanker. Deze kunnen we behandelen met stikstof of chemocrème.” En zo nu en dan de zonnebank bezoeken? Dat raadt ze echt af. “Dit geeft echt bewezen meer kans op alle soorten huidkanker.” Haisma vindt dat je als dermatoloog advies moet durven geven over de mogelijke risico’s. Het heeft altijd zin om mensen hier bewuster van te maken en daarmee de kans op het krijgen van huidkanker te verminderen.”

Bekijk meer verhalen over afdelingen, mensen, zorg, keuzes, meedoen en geluk op deze pagina.

MCL is een topklinisch opleidingsziekenhuis en behoort sinds 2003 tot de vereniging Samenwerkende Topklinische opleidingsZiekenhuizen (STZ). Dit betekent dat ons ziekenhuis voldoet aan verschillende eisen die voornamelijk te maken hebben met de kwaliteit van het onderwijs, (medische) opleidingen en wetenschappelijk onderzoek. Het lidmaatschap betekent een erkenning voor de energie die het MCL heeft gestoken in de specialistische opleidingen. De vereniging STZ bestaat uit zesentwintig grote opleidingsziekenhuizen in Nederland die hooggespecialiseerde medische zorg verlenen, wetenschappelijk onderzoek doen en vele artsen, verpleegkundigen en andere zorgprofessionals opleiden. Meer weten? Zie deze pagina.