De beste borstkankerzorg (voor iedereen in Friesland)

De laatste decennia heeft de zorg voor borstkankerpatiëntes een enorme vlucht genomen. Of het nu gaat om operatietechnieken, radiotherapie of behandeling met medicatie: er zijn steeds meer mogelijkheden. Niet alleen dat, ook de samenhang tussen de verschillende behandelopties is steeds belangrijker geworden. Als er chemotherapie nodig is, krijgen borstkankerpatiëntes die tegenwoordig bijvoorbeeld vaak éérst, en worden ze daarna pas geopereerd, in plaats van andersom. Die aanpak vergroot de kans op operatief succes en zorgt er bovendien vaak voor dat er minder borstweefsel hoeft te worden verwijderd.

"De behandeling van borstkanker is kortom steeds complexer geworden, en ook meer maatwerk", zegt Marthe Brinckman, oncologisch chirurg in het MCL. "Om Friese patiënten de best mogelijke zorg te geven, is het dus extra belangrijk dat we alle behandelingen zo goed mogelijk op elkaar afstemmen. En dat we als zorgprofessionnals allemaal om de patiënt heen staan. Binnen het eigen ziekenhuis natuurlijk, maar ook als behandelaren toevallig in verschillende ziekenhuizen werken. Dat lukt alleen als je nauw samenwerkt."

De samenwerking op het terrein van borstkankerzorg is trouwens niet nieuw. "Die bestaat al meer dan twintig jaar", vertelt internist-oncoloog Hiltje de Graaf, gespecialiseerd in (onder andere) borstkanker. In 1997 trok het MCL haar aan om het huidige Oncologisch Centrum Leeuwarden op te zetten. "Sindsdien is er een nauw samenwerkingsverband tussen alle oncologen en andere betrokken specialisten. Dat wordt alleen maar hechter."

Voor de duidelijkheid: bij de behandeling van álle vormen van kanker wordt in Friesland dus innig samengewerkt. Maar de borstkankerzorg loopt daarin misschien wel voorop. "Dat heeft mede te maken met het grote aantal patiëntes dat jaarlijks borstkanker krijgt", verklaart Hiltje. "Eén op de zeven vrouwen wordt in haar leven met de ziekte geconfronteerd. In Friesland gaat het ieder jaar om 650 tot 700 gevallen. En dat aantal neemt, mede door de vergrijzing, alleen maar toe. Al met al behandelen we in onze provincie jaarlijks méér borstkankerpatiënten dan in het gespecialiseerde kankerziekenhuis Antoni van Leeuwenhoek in Amsterdam."

Niet onbelangrijk: patiënten kunnen in Friesland voor alle mogelijke behandelingen terecht, inclusief bijvoorbeeld immunotherapie en borstreconstructies. Daarmee bieden de Friese ziekenhuizen dus ook alle Friese borstkankerpatiënten, van jong tot oud, passende zorg

De lijntjes tussen de ziekenhuizen in Leeuwarden, Sneek, Drachten en Heerenveen waren kortom al sterk. In 2020 heeft die samenwerking op het terrein van borstkanker nog een extra impuls gekregen, met de oprichting van het Fries Borstzorg Netwerk, onderdeel van het Oncologisch Netwerk Friesland (zie kader).

"We bespraken al onze borstkankerpatiëntes al gezamenlijk in een multidisciplinair overleg", vertelt chirurg Joke-Afke van der Zee van het Antonius Ziekenhuis in Sneek, tevens voorzitter van het netwerk. "Dat doen we nu nog vaker. In zo'n MDO-overleg zitten behalve chirurgen en oncologen ook andere berokken specialisten, zoals radiologen, radiotherapeuten, nucleair geneeskundigen en plastisch chirurgen. Iedereen denkt vanuit zijn eigen deskundigheid mee, zodat we gezamenlijk de best passende behandeling voor een patiënt kunnen bepalen. Daarnaast wisselen we ook veel kennis uit met onze eigen vakcollega's. Alle Friese mammachirurgen zijn in 2015 gefuseerd, dus feitelijk vormen we samen één team. Veel van de Friese chirurgen opereren ook op meerdere locaties."

Ook Marthe, onderdeel van datzelfde chirurgische team, ziet in de praktijk alleen maar voordelen. "De grootse winst is misschien wel dat we de Friese borstkankerzorg op deze manier zoveel mogelijk gelijktrekken. We hebben in het MCL bijvoorbeeld net een pilot afgerond om patiënten die mogelijk borstkanker hebben binnen één dag de uitslag van weefselonderzoek te geven. Die pilot was een groot succes. Vandaar dat we deze werkwijze nu ook in de andere Friese ziekenhuizen invoeren."

Met de komst van het Fries Borstzorg Netwerk zijn dus allerlei processen achter de schermen verder verbeterd. Bijvoorbeeld in de vormgeving van gezamenlijk overleg en de uniforme registratie en uitwisseling van patiëntgegevens. Verder is er twee keer per jaar een bijeenkomst voor alle betrokken professionals met wetenschappelijke presentaties, zodat iedereen altijd op de hoogte is van de nieuwste inzichten en innovaties. En een speciale kwaliteitscommissie zet de resultaten van de borstkankerzorg in de Friese ziekenhuizen op een rij en vergelijkt deze met elkaar en met landelijke gegevens. "Daar leren we van", aldus Joke-Afke. "Het helpt ons de zorg doorlopend te verbeteren. Patiëntes merken vermoedelijk meestal niet direct iets van al dit soort initiatieven, maar ze plukken er wel de vruchten van."

Over innovaties gesproken: de oprichting van het Fries Borstzorg Netwerk heeft er mede voor gezorgd dat er nóg meer Friese borstkankerpatiënten aan wetenschappelijke onderzoeken kunnen meedoen. Denk aan trials over nieuwe medicatie, innovatieve operatietechnieken, anders of preciezer bestralen of het wel of niet behandelen van een voorstadium van borstkanker. "Het aantal Friese deelnemers aan dit soort onderzoeken is de afgelopen jaren flink tegenomen", bevestigt Hiltje. "Dat is voor patiënten echt een grote winst. Als zorgprofessionals bespreken we alle relevante trials twee keer per jaar op onze wetenschappelijke bijeenkomsten. Daarnaast maken we elkaar er, ook tussen verschillende ziekenhuizen, op attent. Dat werkt."

Van concurrentie is volgens de drie specialisten absoluut geen sprake. "We hebben allemaal een groot hart voor de borstkankerzorg", benadrukt Joke-Afke. "Iedereen is heel betrokken. En we hebben allemaal hetzelfde doel: onze patiënten zo goed mogelijk helpen."

Elk op hun eigen manier geeft ze dat veel voldoening. "Ik vind het ontzettend mooi en inspirerend om te zien hoe sterk vrouwen zijn", besluit Marthe. "Onze patiënten zijn vaak vitale moeders, partners en werknemers, die plotseling uit hun dagelijkse leven worden gerukt. Zo bijzonder om te zien hoe ze daar op positieve manier mee omgaan. Als ik daar bij stilsta, krijg ik soms gewoon kippenvel. Het is fantastisch om ze in zo'n moeilijke tijd te kunnen helpen."

In 2018 hebben alle Friese ziekenhuizen, Pathologie Friesland en het Radiotherapeutisch Instituut Friesland (RIF) samen het Oncologisch Netwerk Friesland opgericht. Het doel: ervoor zorgen dat kankerzorg voor álle Friezen beschikbaar blijft, nu en in de toekomst, en op het hoogst mogelijke niveau. Het uitgangspunt daarbij is: de best passende behandeling voor de patiënt, dichtbij huis als het kan, of wat verder weg als het moet. Het Fries Borstzorg Netwerk maakt onderdeel uit van het ONF.

Meer informatie: oncologischnetwerkfriesland.nl. 

Bekijk meer verhalen over afdelingen, mensen, zorg, keuzes, meedoen en geluk op deze pagina

MCL is een topklinisch opleidingsziekenhuis en behoort sinds 2003 tot de vereniging Samenwerkende Topklinische opleidingsZiekenhuizen (STZ). Dit betekent dat ons ziekenhuis voldoet aan verschillende eisen die voornamelijk te maken hebben met de kwaliteit van het onderwijs, (medische) opleidingen en wetenschappelijk onderzoek. Het lidmaatschap betekent een erkenning voor de energie die het MCL heeft gestoken in de specialistische opleidingen. De vereniging STZ bestaat uit zesentwintig grote opleidingsziekenhuizen in Nederland die hooggespecialiseerde medische zorg verlenen, wetenschappelijk onderzoek doen en vele artsen, verpleegkundigen en andere zorgprofessionals opleiden. Meer weten? Zie deze pagina.